فراخوان تماشاخانه انتظامی خانه هنرمندان ایران در سال ۱۴۰۴ برای گروههای تئاتری، با تمرکز بر «مطالعه و تولید آثار نوگرا» منتشر شد.
به گزارش هنرنشان به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، بر اساس فراخوان تماشاخانه انتظامی خانه هنرمندان ایران، که برای اجرا در سال ۱۴۰۴ تدوین شده، برای نخستین بار رویکردهای مدنظر خانه هنرمندان جهت اجرای نمایش، اعلام شده است و «گروههای مطالعات اجرایی»، «تقاضاهای مستقل نوگرا» و «تقاضاهای مستقل متعارف» در اولویت پذیرش درخواست قرار گرفته‌اند.
در بخشی از این فراخوان آمده است: سالن انتظامی بر آن است که پس از سال‌ها رویکردی جدید را برای سال آتی خود ارائه کند. در این رویکرد جدید، آن چیز که بیش از همه مورد نظر است، کنکاش پژوهشی کنشگران و اجراگران تئاتر بر پایه نظریات تئاتر پست دراماتیک است. مساله‌ای که لازم است علاقمندان را به سه کلیدواژه «مطالعه»، «تولید» و «نوگرایی» متوجه کند.
متن فراخوان تماشاخانه انتظامی در سال ۱۴۰۴
الف. مقدمه
سالن استاد انتظامی، با توجه به داشتن پایگاهی غنی برای دانشجویان و کنشگران نوپای تئاتر، همواره بنا را بر این داشته که با حمایت از تئاترهای نیمه حرفهای فرصتی را برای تجاربی متفاوت در تئاتر فراهم آورد. با این همه با شباهت شکل و فرم اجراهای خود به اشکال متعارف اجرایی در دیگر سالن‌های تئاتر تهران، به طور خاص نتوانسته است دستاورد ویژه‌ای از ابتکار و خلق عملکردهای نوین اجرایی را بنا کند و نیز، رویکردی منحصر به فرد و مشخص را در نگرش اجرایی خود داشته باشد. حال آنکه هنر تئاتر، به طور پیوسته در حال تغییر رویکردهای مبتنی بر اجراست. شیوه‌های فضامحور، اهمیت یافتن تکنولوژی، دوری از متون متعارف دراماتیک، دراماتورژی نو، رویکردهای پست دراماتیک و تفسیر و تاویل‌های تازه در هنر اجرا از یک سو و علاقمندی و گرایش هنرآموزان تئاتر در رویکردهای انتقادی و آموزشی از سوی دیگر، از اعتبار اجراهایی که آن را در اینجا به اختصار تئاتر متعارف بر صحنه می‌نامیم، کاسته است.
روح و ذات سرکش تئاتر نوینِ شکل‌یافته از بدن‌ها، از فضا، از مدیا، از محورهایی خارج از چهارچوبهای ایزوله، با تاختن به تجریدگرایی و نخبه‌گرایی مدرنیستی، با عصیان بر علیه اقتدارگرایی قواعد متعارف نگارش و اجرای نمایش، و در نهایت با تکیه بر مبناهای نظری پساساخت‌گرایانه، صورت‌بندی جدیدی را در هنر اجرا به جای گذاشته که با یک نگاه کلی، می‌توان به گستردگی و درخشش روزافزون آن در تئاتر روز جهان اعتراف کرد.
چگونه می‌شود که تماشاگر امروزی تئاتر در ایران، هیچ چیز به جز نقشی تکراری را از یک سالن به سالنی دیگر نمی‌ببیند و عمدتاً از داشتن حق انتخاب برای دیدن گونههای جدید و خلاقه‌ی تئاتر بی‌بهره می‌ماند؟ تماشاگری که امروز به آسانی میتواند دریابد که اجرایی در پَلِه‌دوپاپ اوینیون یا رقص معاصری در تئاتر ویسبادن چگونه است و خود به سادگی دریابد که فاصله او با چیزی که جهان به تماشا نشسته است، گسستی عمیق دارد. چرا این تماشاگر نمی‌تواند به انتخابی جدید دست بزند و در کنار آسایش همگونِ متعارف از تئاتر، جایی را برای آزردن چشمش به گونه‌هایی نامتعارف بیابد؟
به نظر می‌رسد که علاقمندان حوزه اجرا در سال‌های اخیر، گرایشات بی‌شماری به سمت گونههای نو ـ آوانگارد پیدا کرده‌اند. اجراهای متنوعی از این دست که در ایران عموماً با عنوان دیگرگونه‌های اجرایی یاد می‌شود، این جبر سیاستی را یادآوری می‌کند که تصمیم‌گیرندگان کلان هنر تئاتر در ایران، گونه اجرایی را همین اجرای رایج در سالن‌هایشان استنباط کرده‌اند. حال آنکه در مهمترین سالن‌ها و در معظم‌ترین فستیوال‌های دنیا، این گونههای متنوع از هم تفکیک نمی‌شوند و دست‌آورد سالانه‌ی اجراهایشان، چیزی جز هم‌نشینی این آثار در کنار هم نیست. چه تئاترهای مستند و مستند جعلی باشد، چه اجراهای رقصهای معاصر و مدرن، چه دراماتورژیهای نامتعارف بر متون گذشته، چه تکنوتئاتر و تئاترهای چندرسانهای، چه خطابه ـ اجراها و چه هر گونه تئاترهای تجربی دیگر، آئین‌ها و عملکردهای بدوی و انتزاعی و در نهایت اجرای تئاتر متعارف در کنار آن.
از این رو شاید اهمیت تبیین و پرداخت به آن، نه تنها در حوزه‌های دانشگاهی که در سالن‌های اجرا، میتواند علاقمندان بی‌شمار آن را از این فقدان بی‌نیاز کند.
سخن کوتاه، سالن استاد انتظامی پس از سالیان زیادی آزمون و خطا در این عرصه، بر آن است که رویکردی جدید را برای سال آتی خود انتخاب کند. در این رویکرد جدید، آن چیز که بیش از همه مورد نظر است، کنکاش پژوهشی کنشگران و اجراگران تئاتر بر پایه‌ی نظریات تئاتر پست دراماتیک است. مسئلهای که لازم است علاقمندان را به سه کلیدواژهی “مطالعه”، “تولید” و “نوگرایی” متوجه کند. بدیهی است که این راه، راهی است دشوار و ناآزموده که یقیناً ضریب خطا را بالا خواهد برد. اما میتواند از این سنگلاخ، جاده‌ای بسازد که در آن پدیده‌های جدید تئاتری به منثه ظهور برسند. در این رویکرد جدید، آن چیزی بیش از همه مورد وثوق است که بتواند علاوه بر عملکردی مثبت در شیوه‌های نوین اجرایی، پایگاهی پژوهشی و تحقیقاتی در اندیشه خود داشته باشد. اجراگری که در برف قدم می‌زند اما یقین خواهد داشت که پسِ این سرما، بهاری در راه خواهد بود.
ب. اولویتهای اجرایی
سالن استاد انتظامی برای حمایت از مطالعه و تجربههای جدید، اولویت خود را بر استقرار و ارائهی امکانات به گروههایی میدهد که ترجیح می‌دهند از طریق آموزش، برنامه‌ریزی و تمرینِ استفادهی بهینه از مکان سالن جهتِ تقویت توانایی‌ها و مشارکت اعضای گروه در راستای توجه به گونههای نوین اجرا، آثار خود را پایهریزی کنند. از این جهت به ترتیب، موارد زیر در اولویت اجرا در سال 1404 قرار خواهند داشت.
- گروههای مطالعات اجرایی:
گروههای منسجم حرفهای، دانشگاهی یا آموزشگاهی میتوانند با تعریف یک رویداد (event) بویژه رویدادهای مبتنی بر مطالعات اجرایی پست دراماتیک، در یک بازهی زمانی مشخص، تقاضای خود را در قالب یک پیشنهادنامه (پروپزال) ارائه کنند. از اینرو سالن استاد انتظامی میتواند در بازهی زمانی مورد تفاهم با گروه، بطور کامل از ساعت 10 تا 22 پذیرای کارگاههای آموزشی، سخنرانیها، همایشها، دورهمیهای بینارشتهای، تمرین-اجراها و در نهایت اجراهای نهایی گروه باشد.
- تقاضاهای مستقل نوگرا:
آثاری در قالب اجراهای پستدراماتیک، پرفورمنسها، رقصهای معاصر و مدرن، تکنوتئاتر، مستند، خطابه-اجرا، دراماتورژی نو، نمایشهای چندرسانهای و هرگونه آثار تجربی و آزمایشگاهی دیگر میتوانند تقاضای خود را در 3 عدد دیویدی از فیلم اثر خود ارائه کنند. بدیهی است این فیلم، نیازی به نور، لباس، دکور یا ملزومات جدی اجرای نهایی ندارد. سالن استاد انتظامی در بازهی زمانی مورد تفاهم با گروه، از 15 تا 20 شب به گروه پذیرفته شده، تعهد اجرایی خواهد داشت.
- تقاضاهای مستقل متعارف:
سالن استاد انتظامی در اولویت سوم خود، در صورتی که فرصتی خالی از دو رویکرد نخست داشته باشد، بنا بر کیفیت آثار مستقل به ترتیب اولویتهای زیر آثاری را برای اجرا برمیگزیند.
- پایاننامههای برگزیدهی دانشگاهی با تائید اساتید گروه
- برگزیدگان جشنوارههای معتبر (به خصوص جشنوارههای دانشگاهی)
- برگزیدگان نهایی آموزشگاههای معتبر تئاتری
- آثار مستقل
ج. شرایط پذیرش آثار در فراخوان تماشاخانه انتظامی
دفتر مدیریت سالن استاد انتظامی از روزهای یکشنبه تا چهارشنبه از ساعت 18 تا 20 به جز روزهای تعطیل رسمی، پذیرای تقاضای گروهها و افراد خواهد بود.
