آیین به آب اندازی لنج «آرورا» در موزه زنده لنج‌سازی و دریانوردی گوران برگزار شد.
گوران؛ روستایی با پیشینه‌ای دریایی و میراث‌دار سنت‌های کهن
روستای گوران که در شمال‌غربی جزیره قشم و در نزدیکی جنگل‌های حرا واقع شده، از جمله نقاط تاریخی جنوب کشور است که قرن‌هاست با دریا، دریانوردی و لنج‌سازی پیوند خورده است. گوران تنها یک بندر سنتی نیست؛ بلکه نماد زنده‌ای از تداوم یک شیوه زندگی است که در آن مهارت، معنویت، اقتصاد و هنر به هم پیوند خورده‌اند.
مردم گوران از دیرباز با ساخت لنج‌های چوبی و دریانوردی در آب‌های جنوبی ایران، نه‌تنها به تجارت و صیادی پرداخته‌اند بلکه سنتی چند صدساله را زنده نگه داشته‌اند. کارگاه‌های خانوادگی همچون کارگاه استاد عبدالرحمن هدری، همچون قلب تپنده این سنت عمل کرده و نسل به نسل، تکنیک‌های پیچیده و تجربه‌های ارزشمند ساخت لنج را منتقل کرده‌اند.
آیین به‌آب‌اندازی لنج «آرورا»؛ بازآفرینی یک آیین کهن
در این مراسم، شناور سنتی «آرورا» که در کارگاه استاد هدری و با دانش بومی، همراهی مهندسان محلی و رعایت استانداردهای «مؤسسه رده‌بندی آسیا» ساخته شده، به سبک گذشتگان، با مشارکت جمعی و اجرای آیین‌های سنتی به آب انداخته شد. صدای طبل‌ها، آوازهای گروه محلی «محمد بلال» و حضور پرتعداد مردم در کنار قرقره‌ها و طناب‌ها، صحنه‌ای را رقم زد که بازتابی از زندگی، تلاش و همدلی جامعه‌ای بود که هنوز با دریا زندگی می‌کند.
فرمان حرکت لنج به دریا توسط استاد عیسی هدری، سرمهندس پروژه، صادر شد و این لحظه، که با صلوات و نغمه‌های دریایی همراه شد، هم تجلی سنت و هم آغاز فصلی نو در لنج‌سازی سنتی ایران بود.
لنج‌سازی سنتی؛ میراثی در فهرست یونسکو
دانش ساخت و دریانوردی با لنج سنتی در خلیج‌فارس پیش‌تر به‌عنوان هشتمین میراث ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این صنعت نه‌تنها تکنیکی پیچیده در بهره‌برداری از منابع طبیعی است، بلکه حامل دانش سنتی، همکاری جمعی، باورهای آیینی و فرهنگ دریایی جنوب ایران است.
احیای این صنعت از طریق مدل‌هایی چون «آرورا»، به معنای حفاظت از هویتی تاریخی و فرهنگی است که در هیچ کتابی نیامده، بلکه در دل چکش‌های لنج‌سازان، بر نوارهای صوتی آواز ملوانان و در حرکت طناب‌ها و قرقره‌ها ثبت شده است. این اقدام می‌تواند پرونده ایران در یونسکو برای ارتقای وضعیت لنج‌سازی را تقویت کرده و توجه جامعه جهانی را به ضرورت حفاظت از این میراث منحصربه‌فرد جلب کند.
تأثیرات گردشگری و فرهنگی
راه‌اندازی موزه زنده لنج‌سازی گوران و ساخت لنج «آرورا» نه‌تنها اقدامی در حوزه میراث‌داری فرهنگی است، بلکه گامی مؤثر در توسعه گردشگری فرهنگی و بوم‌گردی در جزیره قشم نیز به شمار می‌رود.
این موزه و آیین‌های زنده آن، به‌ویژه در فصول گردشگری، می‌تواند گردشگران داخلی و خارجی را جذب کند و به آن‌ها تجربه‌ای ملموس از فرهنگ زنده جنوب ایران ارائه دهد؛ تجربه‌ای که فراتر از بازدیدهای بصری است و با صدا، حرکت، روایت و مشارکت همراه است.
رویدادهایی از این دست می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاری، رونق اقتصاد محلی، ایجاد اشتغال برای صنعتگران بومی و ارتقای جایگاه ایران در گردشگری مبتنی بر میراث ناملموس منجر شوند.
موزه گوران؛ تلفیق سنت، آموزش و آینده‌سازی
موزه زنده لنج‌سازی گوران با حمایت وزارت میراث فرهنگی، ژئوپارک جهانی قشم، سازمان بنادر و دریانوردی، و مؤسسات فرهنگی چون ایکوم ایران، امروز به مرکز مستندسازی، آموزش، پژوهش و ترویج صنعت لنج‌سازی تبدیل شده است.
ساخت این لنج با نام «آرورا» که به معنای «شفق» و «سپیده‌دم» است، از دل همین موزه و با مشارکت فعال مردم، سرمایه‌گذاران فرهنگی و مهندسان بومی پدید آمد. انتخاب این نام، نماد طلوعی تازه برای صنعت لنج‌سازی ایران در افق خلیج فارس است.
و در پایان…
گوران، امروز نه‌تنها نماد مقاومت فرهنگی در برابر فراموشی است، بلکه الگویی برای احیای میراث ناملموس در دیگر نقاط کشور نیز محسوب می‌شود. لنج «آرورا» تنها یک شناور چوبی نیست؛ بلکه یادمانی زنده از پیوند انسان، فرهنگ و دریا است.
در جهانی که فناوری‌های نو در حال بلعیدن سنت‌های کهن‌اند، پروژه‌هایی چون این لنج، نشان می‌دهد که هنوز می‌توان از دل سنت، به آینده‌ای روشن نگاه کرد؛ آینده‌ای که در آن لنج‌ها همچنان بر آب‌های نیلگون جنوب می‌خوابند، اما این بار نه با تهدید فراموشی، بلکه با امید به تداوم.
عکس: حسین ایمانی – میراث آریا
