به‌گزارش هنرنشان، به‌نقل از روابط‌عمومی مجموعه فرهنگی‌تاریخی نیاوران، این نشست که از سلسله برنامه‌های سفرنامه‌خوانی توسط مهدی گوهری بود با حضور کارشناسان و پژوهشگران حوزه تاریخ همچون مجید عبدامین و کیانوش معتقدی و جمع دیگری از علاقه‌مندان برگزار شد.
کیانوش معتقدی پژوهشگر حوزه تاریخ در این نشست اظهار کرد: اطلاعات ما از دوره‌های قبل به خصوص قاجار از دل همین سفرنامه‌ها خارج می‌شود. بخشی از آن تجربه سیاح و بدون واسطه بوده و تا حد زیادی موثق و نزدیک به واقعیت است؛ بخشی دیگر هم محصول گفت‌وگوهایی است که آن خارجی با مترجمی که دیدگاه‌های خاص خود را نسبت به رویدادها داشته، انجام داده است.
او ادامه داد: از این‌رو باید دید سفرنامه‌نویس خودش اقدام به نوشتن کرده یا محصول گفت‌وگو با مترجم است؛ همچنین باید بررسی کرد که آن سفرنامه‌نویس با چه ایدئولوژی وارد کشور شده است.
معتقدی توضیح داد: با توجه به مطالب پیش گفته نباید چشم‌گوش بسته سفرنامه‌ها را بپذیریم؛ و برای پی بردن به درست بودن مطالب سیاحان باید علاوه بر سفرنامه، خاطرات و گزارش‌های رجال میانی را به عنوان بخش دیگری از منابع تاریخی مطالعه کرده و با مقایسه این منابع می توان تا حدودی به حقایق پی برد و تصویر کامل‌تری از وقایع داشت.
این پژوهشگر حوزه تاریخ گفت: برخلاف دیگر کاخ‌ها همچون گلستان، اطلاعات بسیار کمتری درباره کاخ نیاوران موجود است (مربوط به دوره فتحعلی‌شاه و محمدشاه) و آنچه وجود دارد از اواسط دوره ناصری به بعد را شامل می‌شود.
او افزود: بعد از به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه علاقه او به نیاوران مشاهده می‌شود و به دلایل مختلف از جمله بیماری ها، توجه او به این مکان جلب می‌شود.
معتقدی اظهار کرد: ناصرالدین شاه از همان ابتدای ورودش به نیاوران تصمیم به ساخت و ساز کرد و اطلاعات از نیاوران قدیم مربوط به ناصرالدین شاه و رجال است.
این پژوهشگر تصریح کرد: در تمام سفرنامه‌های ناصری همه سیاحان اشاره‌ای به نیاوران دارند اما از اینجا دیدن نکرده‌اند. همچنین یکی از رویدادهای مهم که در تمام گزارش‌ها به آن اشاره می‌شود ترور ناصرالدین‌شاه است.
مجید عبد امین در بخش دیگری از این نشست ضمن بیان خاطرات ناصرالدین‌شاه درخصوص نیاوران گفت: ناصرالدین‌شاه و دیگران از این مکان به عنوان قصر نیاوران نام می‌برند.
او توضیح داد: در کتاب مرقع ناصری قدیمی‌ترین دستخط درخصوص نیاوران در رمضان ۱۲۶۶ ثبت شده است. همچنین در وقایع اتفاقیه اولین گزارش‌ها در مورد نیاوران در ذی الحجه ۱۲۶۷ حدود دوسال پس از به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه به ثبت رسیده‌اند.
این پژوهشگر حوزه تاریخ ادامه داد: یکی از مشکلات موجود در تدوین منابع دوره قاجار این است که در یک بازه زمانی گزارشی نداریم، روزنامه دولتی چاپ نمی‌شود؛ بزرگترین منبع مطالعاتی که اعتمادالسلطنه است هم پس از مدتی کار متوقف و مجددا فعالیتش را از سر می‌گیرد.
او افزود: از این‌رو سال ۱۲۸۸ قمری در هیچ منبعی نیامده که ناصرالدین شاه قصد ساخت عمارت در نیاوران را داشته و تنها خود ناصرالدین شاه اشاره ای به آن کرده و چندماه یکبار اشاره ای کوتاه به نیاوران می‌کند.
این کارشناس تاریخ درخصوص نام صاحبقران توضیح داد: ناصرالدین شاه در ذی الحجه ۱۲۹۳ اشاره می‌کند که «ابتدای عیش و جشن سلطنت قاجار و قرن سی ساله سلطنت ما، از خواب برخواسته و …»؛ و همین‌جا مبدا نامگذاری صاحبقران می‌شود.
همچنین در این نشست مهدی گوهری درخصوص گفته‌هایی که از کاخ نیاوران در سفرنامه‌ها وجود دارد و نحوه توصیف نیاوران از دیدگاه سیاحان و خارجی‌هایی که به کشورمان سفر می‌کردند، توضیحاتی ارائه کرد.
