کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت از سمت خود استعفا کرد.
به گزارش هنرنشان، کاظم نظری که پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم در اسفند ۱۴۰۰ به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد، بیش از دو سال این مسئولیت را بر عهده داشت. در حکم وزیر فرهنگ خطاب به وی بر «توسعه کمی و کیفی» هنرهای نمایشی و «ترویج گفتمان انقلاب اسلامی» تأکید شده بود. بر این اساس، وی سیاست‌های کلانی چون گسترش پرورش استعدادهای نمایشی، تثبیت جایگاه تولیدات انقلابی-دینی و بازسازی ساختار مدیریتی تئاتر کشور را در دستور کار قرار داد. نظری طی دوره مدیریتش از تشکیل «شورای سیاست‌گذاری» برای اصلاح شیوه‌نامه اجرا در تالارهای دولتی و پیشنهاد تاسیس «سازمان تئاتر کشور» و «بنیاد تئاتر ملی» خبر داد تا به گفته خود، موانع پیش‌روی توسعه هنر تئاتر برطرف شود.
انتصابات و تغییرات مدیریتی
در دوره مدیریتی کاظم نظری انتصابات متعددی در ساختار اداره کل هنرهای نمایشی و انجمن هنرهای نمایشی کشور انجام شد. از جمله در اسفند ۱۴۰۱، با حکم مدیرکل، علی ایزدی به سمت معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی اداره کل منصوب شد. همچنین اسرافیل فرج‌اللهی (رئیس انجمن تئاتر) در همان زمان با حکمی نرگس یزدی را به مدیریت دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات انجمن تئاتر کشور منصوب کرد.این تغییرات در حالی صورت گرفت که مدیرکل جدید در نشستی از پیگیری پیوسته برای نوسازی زیرساخت‌ها و بازسازی فیزیکی ساختمان اداره هنرهای نمایشی خبر داد. از دیگر انتصابات قابل ذکر می‌توان به انتخاب میثم جمالی در سمت رییس اداره نظارت و ارزیابی هنرهای نمایشی اشاره کرد که با حکم نظری انجام شد.
حمایت‌ها و چالش‌های هنرمندان
نظری در طول دوره مدیریت خود به مسائلی چون بهبود وضعیت سالن‌ها و تأمین بودجه تولید تئاتر توجه داشت، اما کمبود اعتبارات را بارها مطرح کرد. او از «بودجه ناچیز» حوزه تئاتر و «عدم همراهی» دستگاه‌های دیگر با هنر نمایش ابراز گله‌مندی کرد و خواستار ترغیب سایر نهادها به حمایت از تئاتر شد. در مقابل، با اجرایی شدن مصوبات جدید، از جمله تصویب «بودجه ویژه بنیاد تئاتر ملی»، وی اعلام کرد که توانست تامین مالی ده اثر فاخر ملی و ایرانی را پس از راه‌اندازی این بنیاد جلب کند؛ بودجه‌ای مستقل که جدا از اعتبارات عادی تئاتر در نظر گرفته شده است. در این دوره، با هماهنگی وزارت ارشاد و نهادهای مربوط، سایت‌های «گیشه تئاتر» (فروش آنلاین بلیت) و «سامانه اطلاعات تئاتر کشور» راه‌اندازی شدند تا شرایط نقدسازی و دسترسی شفاف به اطلاعات جشنواره‌ها و اجراها تسهیل شود از سویی دیگر، برخی گروه‌های تئاتری و هنرمندان هم با مشکلاتی مواجه بودند؛ برای مثال پرسش‌هایی درباره نحوه کار شورای نظارت و ارزشیابی آثار مطرح شد. نظری اما با اشاره به دستورالعمل شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمن دفاع از حضور «دوستان حوزه علمیه» در این شورا، توضیح داد که آنان هم تحصیلات تئاتری دارند و در مواردی از جمله نمایش «مخاطب»، حامی استمرار اجرا بودند او همچنین خاطرنشان کرد که پیگیری مستقیم گروه‌ها از طریق وی ممکن است و مسئولیت نهاد نظارت را خود برعهده گرفت تا از ابهام در فرایندها بکاهد.
عملکرد جشنواره‌های تئاتر
در دوره مدیریتی کاظم نظری، برگزاری جشنواره‌های مهم تئاتر کشور همچون جشنواره ملی تئاتر فجر و جشنواره‌های منطقه‌ای پیگیری شد. وی در آستانه چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (دی ۱۴۰۲) با صدور پیامی بر نقش جشنواره‌ها در بازنمایی ارزش‌های انقلاب اسلامی و ایجاد همدلی اجتماعی تأکید کرد. همچنین بیست و هفتمین جشنواره سراسری تئاتر مناطق کشور پس از چند سال وقفه، به همت ادارات کل استان‌ها و با همراهی فعالان تئاتری دوباره برگزار گردید و نظری آن را «مطالبه فعالان و هنرمندان» توصیف کرد مدیرکل تئاتر در گزارش‌ها عنوان کرد که با وجود مشکلات بودجه‌ای، برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای را لغو نکرد و فعالیت آنان را در چهار منطقه کشوری «با شکوه» ادامه داد. به گفته وزیر ارشاد در این دوره، اعتبار جشنواره تئاتر فجر به‌طور محسوسی افزایش یافت و از حدود ۶–۷ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۳۵ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسید. این رشد بودجه موجب شد تا برنامه‌های فجر و دیگر جشنواره‌های ملی و بین‌المللی با گستره مخاطب بالاتری برگزار شود.
تولیدات مهم تئاتری
از تولیدات شاخص دوره نظری می‌توان به پشتیبانی از ده اثر فاخر ملی اشاره کرد که با تصویب «بنیاد تئاتر ملی» تأمین بودجه شدند. علاوه بر این، او از همکاری با گروه‌های مشهور شهرهای مختلف خبر داد که آثار بومی‌سازی شده در زمینه تئاتر خیابانی و عروسکی را تقویت می‌کردند. تأکید بر حمایت از «تربیت استعدادهای کودک و نوجوان» نیز در برنامه‌های سال جدید هنری مطرح شد. به گفته خود نظری، چنین برنامه‌هایی تلاشی برای تضمین آینده تئاتر کشور است.نظری نیز در دوره مدیریت خود برنامه‌های مختلفی را از جمله شکل‌گیری سازمان تئاتر، حمایت از تئاتر استان‌ها، افزایش ظرفیت‌های سخت‌افزاری و همچنین افزایش بودجه تئاتر پیگیری کرد.
بودجه و منابع مالی
در دوره کاظم نظری تحولات چشمگیری در تخصیص بودجه به تئاتر رخ داد. مطابق آمار رسمی، بودجه جشنواره تئاتر فجر از حدود ۶–۷ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۳۵ میلیارد تومان در ۱۴۰۲ افزایش یافت وزیر فرهنگ نیز از سه برابر شدن اعتبارات معاونت امور هنری خبر داد و اشاره کرد که قانون بودجه (تبصره ۹ بند ه) سهم ویژه‌ای برای تئاتر تعریف کرده است. علاوه بر این، سرانه حمایتی از انجمن‌های تئاتر استانی از ۱۰ میلیون تومان (سال‌های گذشته) به یک میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ افزایش یافت که خود اقدامی عملی در جهت حمایت از نمایش مناطق به شمار می‌رود با این حال، نقدهایی نیز درباره شفافیت هزینه‌کرد وجود داشت؛ برخی هنرمندان معتقد بودند بخشی از فرایندها هنوز مبهم است. اما مسئولان اعلام کردند هیچ برنامه‌ای به دلیل کمبود بودجه لغو نشده و منابع لازم برای اجرای طرح‌ها مهیا شده استو
بازخورد هنری و رسانه‌ای
واکنش‌ها به مدیریت کاظم نظری عمدتاً متنوع بود. در گزارش‌های رسمی، وی به عنوان مدیری جهادگر معرفی شد که پایان هر دوره عروجی برای تجدید قوا می‌داند. رسانه‌ها به نقل از او نوشتند که ضمن سپاسگزاری از هنرمندان و انجمن‌های تئاتر، امید دارد «خانواده تئاتر ایران همیشه همدل باشد» و «چراغ صحنه‌ها روشن بماند». از سوی دیگر، برخی فعالان و منتقدان تئاتر نگرانی‌هایی درباره سازوکارهای جدید نشان دادند؛ برای مثال درباره صدور مجوزها و دخالت احتمالی نظارت‌های صنفی هشدار دادند. نظری در چند گفت‌وگو در مقابل از عدم دخالت مستقیم نهادهای بیرونی در اداره تئاتر صحبت کرد و گفت هر هنرمندی که علیه نظام اسلامی حرکت نکند «مشکلی برای فعالیتش وجود نخواهد داشت». او همچنین اهمیت نقد سازنده را پذیرفت اما با کسانی که بدون ارائه راهکار صرفاً اعتراض می‌کنند، برخورد کرد؛ این رویکرد برخی را به یاد مسائل «سانسور» انداخت که خود نظری می‌گوید با آن مخالف است. به طور کلی بازتاب‌ها در رسانه‌ها بیشتر تحلیلی بود و کمتر به فراز و نشیب‌های شخصی پرداخت؛ حتی پس از استعفا، طی یادداشتی وزیر فرهنگ و اسماعیلی (مدیرکل سابق تئاتر) از هنرمندان تشکر کرد و خواستار همدلی بیشتر شد.
استعفا و دلایل آن
در ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳، خبر استعفای کاظم نظری از سمت مدیرکلی هنرهای نمایشی منتشر شد؛ هرچند دلایل رسمی اعلام نشد. خود نظری در گفت‌وگویی ضمن اشاره به پایان «ماموریت دو ساله»اش، از بازگشت به دانشگاه سخن گفت و گفت که «بالاخره هر آمدنی رفتنی دارد». او تأکید کرد استعفا را به معنای قطع همکاری نمی‌داند و از همه مجموعه فرهنگ و هنر قدردانی کرد. رسانه‌ها در این باره نوشتند که استعفای او بدون اعلام علت مشخصی رخ داده و کناره‌گیریش در حالی بود که دبیران جشنواره‌های پیش‌رو هنوز انتخاب نشده بودند.
در مجموع، دوره مدیریت کاظم نظری با اهداف فرهنگی ویژه و تلاش برای تقویت زیرساخت‌های تئاتر همراه بود؛ هرچند برخی پرسش‌ها و انتقادها درباره نحوه اجرا و اولویت‌گذاری‌ها همچنان مطرح است. تجربه او همچنین نشان داد که رفع موانع سازمانی و تأمین بودجه می‌تواند رونق نسبی در این حوزه پدید آورد. خروج نظری و ورود مدیران بعدی فرصتی است تا کارنامه مدیریتی او توسط جامعه هنری مورد ارزیابی قرار گیرد و درس‌های آن برای تدوین سیاست‌های آینده هنرهای نمایشی مورد استفاده قرار گیرد.
پس از نظری، حمید نیلی با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هدایت این مرکز را به عهده گرفته است.
