دره خرم‌آباد با قدمتی بیش از ۶۰ هزار سال، به‌عنوان بیست‌ونهمین اثر جهانی ایران در فهرست یونسکو ثبت شد. ثبت جهانی دره خرم‌آباد که در نشست رسانه‌ای با حضور مقامات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و استاندار لرستان اعلام شد.
به گزارش هنرنشان، نشست رسانه‌ای ثبت جهانی محوطه‌های پیش‌ازتاریخ دره خرم‌آباد، روز دوشنبه ۲۳ تیر ۱۴۰۴ با حضور استاندار لرستان، مقامات و مدیران وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد. این رویداد، گامی بزرگ در معرفی تاریخ و فرهنگ ایران به جهانیان و توسعه گردشگری پایدار در استان لرستان به‌شمار می‌رود.
فرهاد عزیزی، مدیر پایگاه‌های میراث جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در این نشست اظهار داشت: «ثبت جهانی دره خرم‌آباد، فرایندی پیچیده و فنی بود که در شرایط کنونی، اقدامی بی‌نظیر در حوزه ژئوپلیتیک کشور محسوب می‌شود. این دستاورد نشان‌دهنده توانایی ایران در تأثیرگذاری بر مناسبات جهانی است.» وی افزود: «امیدواریم با همکاری مدیران استانی، پایگاه میراث جهانی دره خرم‌آباد تقویت شود تا حفاظت از آثار تاریخی غرب آسیا و ساماندهی قلعه فلک‌الافلاک به بهترین شکل انجام گیرد. قلعه فلک‌الافلاک به‌عنوان پایگاهی در تراز ملی، با اقدامات مؤثر در حوزه ساماندهی و روایتگری، نقش مهمی در معرفی تاریخ منطقه ایفا کرده است.»
سید سعید شاهرخی، استاندار لرستان، ضمن تبریک به مردم ایران و به‌ویژه ساکنان دره تاریخی خرم‌آباد، گفت: «ثبت جهانی این دره، افتخاری بزرگ برای ایران است که به دلیل پیشینه تاریخی بی‌نظیر و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن به‌دست آمده است. قدمت این محوطه و جایگاه آن به‌عنوان یکی از نخستین زیستگاه‌های بشر هوشمند، توجه یونسکو را جلب کرده است.» وی با اشاره به ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی لرستان افزود: «استان لرستان بیش از ۵ هزار اثر تاریخی و طبیعی ارزشمند دارد که ۲۶۰۰ مورد آن ثبت ملی شده و ۱۴ اثر فاخر در دره خرم‌آباد قرار دارد. ثبت جهانی این دره، بیست‌ونهمین اثر ایران در فهرست یونسکو است.»
شاهرخی با تأکید بر مسئولیت سنگین ناشی از ثبت جهانی، اظهار داشت: «این دستاورد فرصت‌هایی برای ارتقای جایگاه علمی، اقتصادی و اجتماعی لرستان فراهم می‌کند. از ابتدای دولت چهاردهم، برنامه‌ریزی راهبردی برای تقویت زیرساخت‌های گردشگری آغاز شده است. بازسازی فرودگاه خرم‌آباد که از سال ۱۳۰۷ فعال بوده و در جنگ جهانی دوم نیز نقش داشته، با هزینه‌ای بیش از هزار میلیارد تومان انجام شده و اکنون به‌عنوان فرودگاهی بین‌المللی آماده خدمت‌رسانی است. همچنین، پروژه آزادراه بندر امام به اهواز و کمربندی غربی خرم‌آباد در حال اجرا هستند.» وی افزود: «برای توسعه گردشگری، تسهیلاتی برای تکمیل هتل‌های نیمه‌تمام اختصاص یافته و برنامه‌هایی مانند برگزاری همایش‌ها و آموزش عمومی به شهروندان در دستور کار قرار دارد. همچنین، با جابه‌جایی پادگان موجود در منطقه، تپه فلک‌الافلاک متحول خواهد شد.»
احمد پاکتچی، سفیر ایران در یونسکو، در ارتباط تصویری زنده ضمن تبریک این موفقیت گفت: «ثبت جهانی دره خرم‌آباد نتیجه ترکیبی از کار تخصصی باستان‌شناسی و دیپلماسی فرهنگی است. ایران از نظر توان کارشناسی در حوزه میراث فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی در جایگاه مطلوبی قرار دارد.» وی افزود: «محوطه‌های تاریخی دره خرم‌آباد با قدمتی ۶۰ هزارساله، پیوستگی فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند. سیاست توزیع آثار ثبت‌شده در سراسر کشور، وجهه بین‌المللی ایران را تقویت کرده و دره خرم‌آباد به‌عنوان فضایی برای همزیستی گونه‌های مختلف انسانی، زمینه‌ساز درک بهتر تاریخ بشریت است.»
عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، با اشاره به اهمیت این ثبت جهانی اظهار داشت: «ثبت دره خرم‌آباد به‌عنوان نخستین پرونده پارینه‌سنگی ایران در یونسکو، راه را برای توسعه گردشگری پایدار، جذب سرمایه‌گذاری، رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی هموار می‌کند. این محوطه با ۴۰۰ هکتار عرصه و ۷۰۰۰ هکتار حریم، شامل ۵ غار کلدر، قمری، گیلوران، یافته و کنجی و پناهگاه صخره‌ای گرارجنه، شواهدی از حضور انسان در بیش از ۶۳ هزار سال پیش را نشان می‌دهد.»
وی افزود: «دره خرم‌آباد یکی از مهم‌ترین نمونه‌های حیات انسانی در فلات ایران است و به‌عنوان حلقه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا در مسیر مهاجرت انسان‌های اولیه شناخته می‌شود. کشف دندان نیش گوزنی با قدمت بیش از ۴۰ هزار سال در کاوش‌های سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹، که به‌عنوان گردنبند استفاده می‌شده، از نخستین شواهد استفاده بشر از زیورآلات است.» حسن‌پور ادامه داد: «پرونده ثبت جهانی این دره از سال ۲۰۰۷ در فهرست موقت یونسکو قرار داشت و پس از ارسال به یونسکو در شهریور ۱۴۰۲ و بازدید میدانی در شهریور ۱۴۰۳، با رأی مثبت ایکوموس در خرداد ۱۴۰۴، سرانجام در ۲۰ تیر ۱۴۰۴ به ثبت جهانی رسید.»
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، نیز اظهار داشت: «پروسه ثبت جهانی آثار، فرایندی علمی اما تحت تأثیر سیاست است. اثبات حقانیت ایران در این مسیر چالش‌برانگیز بود، اما ویژگی‌های برجسته دره خرم‌آباد و قلعه فلک‌الافلاک مورد پذیرش ایکوموس قرار گرفت.» وی افزود: «پرونده‌های جهانی ابتدا در فهرست موقت قرار می‌گیرند و دره خرم‌آباد از سال ۲۰۰۷ در این فهرست بود. اولویت‌های بعدی ما شامل ثبت مساجد ایرانی، قلعه الموت، آسبادها، محوطه استخر و دیوار گرگان است.»
این نشست رسانه‌ای با تأکید بر اهمیت حفاظت از آثار تاریخی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری، گامی مهم در راستای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی ایران به جهانیان و تقویت جایگاه لرستان در صنعت گردشگری بود.
