بیست‌وسومین و بیست‌وچهارمین دوره جایزه مهرگان ادب با معرفی برگزیدگان و تجلیل از محمود دولت‌آبادی برای یک عمر نوشتن به ایستگاه پایانی رسید.
به گزارش هنرنشان، مراسم پایانی دوره‌های بیست‌وسوم و بیست‌وچهارم جایزه مهرگان ادب روز سه‌شنبه، ششم آبان ماه در فرهنگ سرای نیاوران برگزار شد.
در ابتدای مراسم پایانی جایره مهرگان ویدئویی از دوره‌های مختلف جایزه برای حاضران پخش شد.
سپس علیرضا زرگر، دبیر جایزه با اشاره به ویدئو پخش‌شده گفت: چهره‌هایی که در میان ما بودند، حالا نیستند و این موضوع آدمی را دل‌آزرده می‌کند اما نویسنده فقط در جسم خاکی نیست که وجود دارد بلکه در آثارش و آنچه از خود به جای می‌گذارد می‌شود او را جست. زنده‌یاد امامی، دکتر علی‌محمد حق‌شناس، سیمین دانشور، سیمین بهبهانی، احمد محمود و بسیاری دیگر. شنیده‌ام جناب کامران فانی حال مساعدی ندارد و آرزوی سلامتی می‌کنم. ذات جوایزی که عمرشان طولانی می‌شود این است که گروهی را از دست می‌دهند و البته گروه بزرگتری در کنارشان قرار می‌گیرد.
او با اشاره به تعطیلی خانه اندیشمندان علوم انسانی (در خیابان ورشو) گفت: انسان‌های شریفی آنجا بودند که مساعدت بسیاری نسبت به نهادهای مدنی در ایران داشتند و صداهایی که نمی‌شد جایی شنیده شود، آنجا شنیده می‌شد و از طرف دیگر دسترسی به آنجا مهیاتر بود. چندسال پیش با خود وعده کرده بودم که هرگز جایزه مهرگان را در این شهر برگزار نکنم اما شرایط همیشه با آنچه می‌خواهیم همسان نیست.
او سپس به تفاوت‌های این دوره از جایزه مهرگان با دوره‌های گذشته آن اشاره کرد و گفت: برای اولین بار آثاری را که در سراسر جهان به زبان فارسی نوشته شده، در هیئت داوران ارزیابی کردیم؛ دیوار حائلی میان ادبیات درون مرز و بیرون مرز وجود دارد و این دیوار باعث می‌شود تا آثار خوب را نبینیم. در این دوره به لطف و همراهی داوران مهرگان این کار انجام شد.
به گفته او، محمود دولت‌آبادی به دلیل کسالت نتوانست در مراسم حضور پیدا کند.
زرگر درباره بخش «یک عمر تلاش برای نوشتن» با تأکید بر اهمیت این بخش، گفت: تاکنون در این بخش از احمد محمود، سیمین دانشور، علی‌اشرف درویشیان و رضا براهنی در زمان حیاتشان تجلیل شده است. محدودیت تعداد به این دلیل است که رسیدن به چهره‌ای که تجلیل می‌شود، نیاز به اتفاق آراء داوران دارد که این اتفاق آرا چند سال یک بار اتفاق می‌افتد و امسال توفیق خواهیم از محمود دولت‌آبادی تحلیل کنیم و بیانیه این بخش را ابوتراب خسروی خواهد خواند.
او افزود: نسل‌ها دارند عوض می‌شوند و نسل‌های جدید زبان خود را می‌آورند، آثاری که انتخاب می‌شوند به لحاظ زبان تفاوت‌هایی با نسل نویسنده‌هایی چون احمد محمود، محمود دولت‌آبادی، سیمین دانشور و دیگران دارند. حرکت رو جلویی است و امیدواریم بتوانیم همگام با نسل جدید کار کنیم.
دبیر جایزه مهرگان ادب و مهرگان علم یادآور شد: در بخش مهرگان علم، کتاب‌های علمی و زیست‌محیطی که مورد توجه عام است، مورد بررسی قرار گرفت و کتاب‌هایی که مخصوص جامعه تخصصی و دانشگاهی است، مورد توجه ما نیست زیرا مفهوم جایزه ما علم برای همه است. در این بخش از پنج چهره تقدیر خواهد شد. بخش دیگری که مورد توجه ماست، تشکل‌های مردم‌نهاد و ان‌جی‌او ها و هستند؛ انسان‌های بی‌ادعا و گمنام که در گوشه گوشه این سرزمین، حیات طبیعی و محیط زیست ما را سرپا نگه می‌دارند و این سرزمین توسط انسان‌های شریف نگهداری می‌شود.
علیرضا زرگر با ارائه آماری از جایزه گفت: در این دوره ۲۰۴۳ کتاب خوانده شد که ۱۸۴۹ اثر مربوط به بخش مهرگان ادب و حدود ۲۰۰ اثر مربوط به مهرگان علم بود. در بخش زبان مادری نیز ۲۲ اثر خوانده شد که برگزیدگان بخش زبان مادری «فوزیه بشارت» و مترجم او «مستوره درخشی» هستند. این جایزه به این دلیل راه‌اندازی شد که زبان فارسی زبان میانجی است و این امر باعث شده زبان‌های دیگر ایران ترکی، کردی و عربی و بلوچی و ترکمنی مهجور بمانند. خوشبختانه ترجمه آثار به فارسی شروع شده و امسال پنجمین دوره مهرگان مادری را داریم.
در ادامه مراسم حسین آتش‌پرور بیانیه بخش رمان مهرگان را خواند که با حضور هوشنگ مرادی کرمانی، عنایت سمیعی و فرزانه طاهری اهدا شد. از میان برگزیدگان و شایسته‌های تقدیر امیر خداوردی در مراسم حضور داشت.
سرور کسمائی در پیام ویدیوئی خود گفت: ادبیات داستانی ما ریشه در ایران دارد اما شاخ و برگ بسیاری نیز در خارج ایران داشته است.
علیرضا سیف‌الدینی نیز در پیام ویدئویی گفت: درود می‌فرستم به کسانی که ادبیات را زنده نگه می‌دارند و در سرزمین چندصدایی قصه و رمان که با صلح دموکراتیک اداره می‌شود، زندگی می‌کنند.
همچنین صمد طاهری با اشاره به بزرگان ادبیات ایران گفت: نویسندگان نسل جدید راه‌های این بزرگان را پیش گرفتند و راه‌های جدیدی را کشف و پیدا کردند و نباید این نکته را از نظر دور بداریم که نویسندگان نسل نوتر به نوعی آثارشان غنای بیشتری نسبت به نویسندگلن قدیمی‌تر دارد زیرا که بر شانه آن بزرگان بالا آمده‌اند. اگر در دهه ۴۰ و ۵۰ نویسندگان تراز اول را نام ببریم شاید به ۱۰ نام برسیم اما در زمان ما بدون اغراق می‌توانم ۳۰ نویسنده ممتاز را ردیف کنم و اسم بیاورم.
امیر خداوردی هم در سخنانی گفت: امروزه نویسندگی و داستان‌نویسی جایگاه ویژه خود را از دست داده و معنای «برج بابل» هم همین است. فضای گفت‌وگو بین نسل‌ها کمرنگ و سخت شده، اما با تماس آقای زرگر احساس کردم هنوز امیدهایی هست.
در ادامه بخش اهدای جایزه مجموعه داستان مهرگان با خوانش بیانیه توسط قباد آذرآیین آغاز شد. برگزیدگان این بخش با حضور حافظ موسوی و موسی اکرمی تجلیل شدند.
فرهاد حیدری گوران در این بخش با اشاره به کلیپی که از رونمایی کتاب یک نویسنده با صف طولانی دست به دست می‌شود گفت: کار مهم نهادهای رسمی امروز برانگیختن ادبیات در برابر رسانه و برجسته‌سازی شبه نویسنده‌ها و سلبریتی‌ها است.
حافظ خیاوی دیگر نویسنده تحسین‌شده در این جایزه درباره سختی نوشتن و انتشار کتاب گفت.
او همچنین با اشاره اینکه زبان مادری‌اش متفاوت از زبان فارسی، از سختی نوشتن در هر دو زبان گفت.
حامد حبیبی، احمد آرام و شیما سورن نیز پیام‌های ویدئوی برای مراسم فرستاده بودند.
در ادامه برگزیده بخش زبان مادری اعلام شد و فوزیه بشارت در این بخش به زبان کردی سخن گفت.
در بخش یک عمر تلاش در عرصه نوشتن نیز هیئت داوران به اتفاق آرا به دلیل تلاش مستمر ادبی محمود دولت‌آبادی، از این نویسنده توانا تجلیل کرد.
ابوتراب خسروی بیانیه این بخش را به این شرح خواند: «جایگاه ادبی و اجتماعی محمود دولت‌آبادی آنچنان است که بنیاد مهرگان و هیئت داوری به گزینش خود افتخار می‌کند. رمان «کلیدر» شاخص‌ترین اثر این نویسنده طولانی‌ترین رمان زبان فارسی و یکی از طولانی‌ترین رمان‌های جهان است. برخی از مضامین اصلی رمان مثل طغیان، شوریدن بر ستم، یاغی‌گری و عشق اگرچه مضامین جهانی هستند، در این رمان رنگ و بوی بومی و اقلیمی و ایرانی دارند.
دولت‌آبادی شخصیت‌های ماندگاری آفریده که از سویی بازتاب قشرهای مختلف اجتماعی هستند و از سوی دیگر به حافظه جمعی ایرانیان وارد شده‌اند. بهره بردن از زبان شاعرانه و وصف روابط عاطفی از خصوصیات آثار وی است.
دولت‌آبادی از واژگان کهن فارسی و واژگان بومی رایج در زیست‌بوم رمان‌هایش یعنی روستاهای خراسان به شکلی هوشمندانه در آفریدن زبان ویژه خویش بهره برده و واژگان زیادی به گنجینه مکتوب ادبی ما افزوده است. علاوه بر ارزش ادبی، از نظر جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی نیز آثار او حائز اهمیت هستند. دولت‌آبادی در آثارش شیوه زندگی روستایی و روابط حاکم بر معیشت دامداری و کشاورزی را در دوره‌های مشخصی از تاریخ ثبت کرده است و تصویری روشن همراه با جزئیات بی‌شمار از روزگاری سپری‌شده به ما هدیه کرده است. او اقلیم‌های گوناگون و پهنه‌های وسیع طبیعت از دشت و کوه و کشتزار را توصیف کرده و انواع حرفه‌ها و روابط شغلی و شخصی و اجتماعی را همراه با آداب و رسوم و گویش و اصطلاحات و عبارات و کنایات و ضرب‌المثل‌ها ضبط کرده است. مجموعه عظیم نوشته‌های او توشه کافی برای انواع پژوهش در زمینه‌های مختلف علوم انسانی فراهم می‌کند.»
حسین آتش‌پرور بیانیه بخش رمان را خواند و در ادامه با حضور هوشنگ مرادی کرمانی، عنایت سمیعی و فرزانه طاهری برگزیدگان به این شرح معرفی شدند:
برگزیده
«متال‌باز» نوشته علی مسعودنیا
رمان‌های تحسین‌شده
«کمین بود» نوشته فرشته مولوی
«خیرگی» نوشته علیرضا سیف‌الدینی
رمان‌های تقدیرشده
«گورستان شیشه‌ای» نوشته سرور کسمائی
«پیرزن جوانی که خواهر من بود» نوشته صمد طاهری
رمان‌های شایسته دریافت نشان مهرگان ادب
«شبح اپراتور، یک پیشگوئی» نوشته هادی کی‌کاووسی
«معنای برج بابل» نوشته امیر خداوردی
برگزیدگان بخش مجموعه داستان بعد از خوانش بیانیه توسط قباد آذرآیین با حضور موسی اکرمی و حافظ موسوی به این شرح معرفی شدند:
برگزیده
«ما همه در عصر شکار به سر می‌بریم» فرهاد حیدری گوران
مجموعه داستان‌های تحسین‌شده
«حرف اول اسمش نون بود» حافظ خیاوی
«املاک رابینسون» نوشته حامد حبیبی
مجموعه داستان‌های تقدیرشده
«ما چهار نفر بودیم» نوشته امیررضا بیگدلی
«خوکچه بادنما» نوشته احمد آرام
مجموعه داستان‌های شایسته دریافت نشان مهرگان
«مادام دوژاپل وافل بلژیکی دوست داشت» نوشته شیما سورن
«غزل سیب» نوشته منیرالدین بیروتی
مهرگان زبان مادری در بخش مجموعه داستان برگزیده نداشت اما «اشک‌های یک‌زن» نوشته فوزیه بشارت با ترجمه مستوره بخشی به عنوان برگزیده رمان به زبان مادری معرفی شد.
جایزه ناشر حوزه زبان مادری نیز به اعظم کیان‌افراز _ مدیر نشر افراز _ اهدا شد.
