کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی» در قالب پنجاه و دومین شب موسیقی فرهنگسرای ارسباران تهران با حضور تعدادی از هنرمندان و مخاطبان موسیقی کلاسیک ایرانی رونمایی شد.
به گزارش هنرنشان، پنجاهودومین شب موسیقی ارسباران که شامگاه روز جمعه بیست و هشتم آذر برگزار شد، با اجرای دونوازی پیانو و تمبک، رونمایی از کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی» و سخنرانی پژوهشگران موسیقی همراه بود.
در ابتدای این برنامه که با دونوازی پیانو و تمبک با هنرمندی محمدرضا امیرقاسمی نوازنده پیانو و سحاب تربتی نوازنده تمبک آغاز شد، قطعاتی با محوریت مروری بر آثار و شیوه های شاخص پیانونوازی ایرانی از جمله «چهارگاه بر اساس کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی» اثر محمودخان مفخمالملک، موسیقی نمایش «باغ شاه» اثر مشیرهمایون شهردار، «پیشدرآمد اصفهان اثر مرتضی محجوبی به روایت جواد معروفی» و قطعه «انتظار» از جواد معروفی پیش روی مخاطبان قرار گرفت. این در حالی است که در پایان قطعاتی در دستگاه همایون و سرود ملی ساخته موسیو لومر و یک قطعه ویژه با حالوهوای یلدایی، به مناسبت نزدیک بودن شب یلدا اجرا شد.
پس از این بخش نوبت به بخش رونمایی از کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی مطابق با کوک فرنگی» با ویرایش، بازنویسی و اجرای محمدرضا امیرقاسمی و همراهی نشر خنیاگر رسید.
شهاب منا پژوهشگر و ناشر ضمن ارائه توضیحاتی درباره اسناد تاریخی این اثر پژوهشی گفت: در این اثر، برای نخستینبار یک «رِنگ کامل» از محمدصادقخان سرورالملک آورده شده است. ما در طراحی جلد این کتاب نیز تلاش کردیم به موضوعاتی چون شستیهای پیانو الهامگرفته از پنجرههای اُرُسی، رنگ فیروزهای ایرانی و پسزمینه کاشیکاری اواخر قاجار تا تصویر سردر باغ ملی توجه داشته باشیم.
وی همچنین به مناقشات تاریخی درباره استفاده از سازهای غربی در موسیقی ایرانی اشاره و تأکید کرد: تحقیقات نشان میدهد آنچه امروز «اصیل» مینامیم، خود حاصل یک روند تاریخی است. همانگونه که تار و سنتور نیز لزوماً هزاران سال قدمت ندارند، سازهای فرنگی هم میتوانند در یک فرهنگ بومی شوند. نباید یک سلیقه یا شیوه را نفی کرد؛ باید به آن افتخار کرد و از آن استفاده پژوهشمحور داشت.
میرعلیرضا میرعلینقی پژوهشگر تاریخ موسیقی و منتقد نیز با اشاره به فعالیتهای امیرقاسمی گفت: ما محمدرضا امیرقاسمی را سالها با «پنجه شیرین» میشناختیم اما امروز وجه پژوهشی او نیز آشکار شده و حضورش در عرصه موسیقی مغتنم است.
وی ۲ عامل را در اهمیتیافتن دوباره پیانوی ایرانی در ۲ دهه اخیر مؤثر دانست و افزود: گسترش پیانو بهعنوان سازی در دسترس و نیاز موسیقی ایرانی به صداهای چندصدایی دلیل اهمیت یافتن دوباره این ساز است. پیانو حدود ۱۲۰ سال پیش وارد ایران شد، اما در پنجاه سال اخیر توجه دوباره به ۲ مکتب مرتضی محجوبی و جواد معروفی شکل گرفته است.
این پژوهشگر این مقطع را «تلاقی تاریخی» میان محمودخان مفخم و روحالله خالقی دانست و افزود: در تاریخ پیانوی ایرانی، بخش مهمی از شیوههای قدیمی بهطور کامل ضبط نشده و از دست رفته است. آنچه امروز داریم، خوانشی معاصر از آن میراث است؛ شاید نه عین گذشته اما خوانشی قابل استفاده برای امروز است.
سجاد پورقناد پژوهشگر و منتقد موسیقی نیز در این مراسم با تأکید بر مسئله چندصدایی در موسیقی ایرانی گفت: موسیقی ایرانی، چه در اجراهای غربی و چه در برخی نمونههای تاریخی، تکصدا نبوده و دوصدایی و سهصدایی را تجربه کرده است. با این حال، درباره پیانو، این چندصدایی همواره محل اختلاف بوده و حتی تبلیغات نادرست باعث شد موسیقی ایرانی روی پیانو تا مرز انقراض پیش برود.
وی کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی» را اثری ارزشمند دانست و افزود: این کتاب به ما نشان میدهد در گذشته چه نوع چندصداییهایی برای موسیقی ایرانی قابل قبول و ارزشمند بوده است.
محمدرضا امیرقاسمی مولف کتاب «مشق پیانونوازی ایرانی» هم در بخش پایانی این برنامه با ارائه توضیحاتی از روند تالیف این اثر تصریح کرد: این کتاب ادای دینی به پیانوی ایرانی است.
